آدیپیک اسید یا هگزان دی اوئیک اسید ، یک دی کربوکسیلیک اسید خطی می باشد که از مخلوط سیکلو هگزانول و سیکلو هگزانون به دست می آید .
تولید سالانه جهان از این ماده 2.5 میلیون تن می باشد. شکل ظاهری آدیپیک اسید پودر سفید و جامد است. از آدیپیک اسید برای تولید نایلون استفاده می شود. آدیپیک اسید عموما به عنوان افزدونی در صنعت غذایی مورد استفاده قرار می گیرد.
نایلون به عنوان یک پلی آمید فتالیک ، از جمله اصلی ترین کاربرد تجاری این اسید می باشد ، نایلون 66 یا 6 از جمله مهم ترین نایلون های تجاری می باشند که خود در صنعت های مانند صنعت فرش ، لباس ، لاستیک سازی و قطعات خودرو ، کاربردهای الکترونیکی ، فیلم ها ، پوشش سیم و فیبرهای تک رشته ای مورد استفاده قرار می گیرد.
درصنایع نظامی ، هوانوردی و ساخت توربین های گازی ، کمپرسورها و موتورهای جت و اتوموبیل از مونوهیدریک الکل استرهای اسید آدیپیک و پلی استرهای آدیپات به عنوان روان کننده استفاده می شود ، دلیل استفاده از این ماده پایداری و مقاومت بالای آن در مقابل خوردگی می باشد.
کارتن ها و کاغذهایی که عموما با مایعات و رطوبت در ارتباط هستند بایستی یک خاصیت ضدرطوبتی داشته باشند ، کاغذها و کارتن هایی که در صنعت شیر و دستمال کاغذی مورد استفاده قرار می گیرند ، از رزین های کاتیونی مقاوم در برابر رطوبت تولید می شوند ، اسید آدیپیک در تولید اینگونه رزین ها نقش به سزایی دارد.
نمک های مختلف اسید آدیپیک به عنوان الکترولیت در باطری ها به کار می روند ، به طور مثال آمونیوم آدیپات در باطری ها مایع و تترامتیل فسفونیوم آدیپات در باتری هایی که در برابر حرارت مقاوم هستند مورد استفاده قرار می گیرد .
در اتصالات الکتریکی نیاز به این مورد می باشد که مواد باقیمانده در اتصالات به حداقل مقدار کاهش یابند و همچنین اتصالات به سادگی و بدون نیاز به اکسیداسیون تمز شوند ، برای این کار نیاز به روغن لحیم می باشد . آدیپیک اسید در فرمولاسیون روغن لحیم استفاده می شود ، این اسید سبب کاهش خوردگی و سهولت در تمیزکردن سطوح اتصالات می شود.
کاربرد دیگر این اسید در محافظت از شیشه های درب ، ماشین و … می باشد ، هنگامی که از محلولی رقیقی از اسید آدیپیک بر روی این سطوح استفاده می شود ، مانع از خش افتادن و کثیف شدن سطوح می شود.
مهم ترین عمل در فرآیند دباغی کردن پوست ، پایدار کردن فیبرهای کلاژن در برابر تجزیه می باشد که این عمل را اسید آدیپیک انجام می دهد.
این اسید یک عامل مستقیم درمانی نیست ولی در بسیاری از داروها مورد استفاده قرار می گیرد. این ماده در قرص های دارویی گنجانده می شود تا آزادسازی ترکیب های اسیدی را کنترل کند .در برخی از قرص ها نیز به عنوان طعم دهنده استفاده می شود.
مثلا در قرص ضد قارچ اضافه می شود تا طعم شیرینی در هنگام مصرف داشته باشد.
این ماده به عنوان افزودنی ، طعم دهنده و چاشنی درصنعت غذایی مورد استفاده قرار می گیرد .
مانند بسیاری از کربوکسیلیک اسیدها ، این ماده تحریک کننده خفیف پوتی می باشد ، همچنین کمی سمی است.
