دی اتیلن گلیکول (DEG) یکی از رایج ترین حلال های آلی می باشد که طیف وسیعی از کاربردهای صنعتی را تحت پوشش قرار داده است. این ترکیب می تواند بسیاری از ترکیبات آلی دیگر را در خود حل کند. خواص شیمیایی و کاربردهای ویژه DEG در قرن ۲۰ مورد توجه دانشمندان قرار گرفت. DEG در حلال هایی همچون الکل، اتر و استون حل می شود. اگرچه موارد کاربردی زیادی در صنایع برای این ماده معرفی شده است اما نقش اصلی آن، استفاده به عنوان حلال می باشد.
دی اتیلن گلیکول چیست
DEG طی انجام یک سری از واکنش های هیدرولیز در چند مرحله تولید می شود. در این واکنش ها، اتیلن اکساید به عنوان ماده اولیه بوده و DEG به همراه مخلوطی از سایر گلیکول ها به عنوان محصول نهایی تولید می شوند. ترکیبات دیگر نظیر اتیلن دی گلیکول ، مونو اتیلن گلیکول (MEG) و تری اتیلن گلیکول (TEG) در این واکنش ها تولید می شوند.
خواص فیزیکی و شیمیایی دی اتیلن گلیکول
• نام آیوپاک: ۲و۲-اکسیدی (اتان-۱-اُل)
• نام های متداول: ۲ و ۲ – اکسی بیس (اتان – ۱ – اُل)؛ ۲-(۲-هیدروکسی اتوکسی) اتان – ۱ – اُل؛ اتیلن دی گلایکول؛ دی گلایکول؛ ۲ و ۲ – اکسی بیس اتانول؛ ۲ و ۲ – اکسی دی اتانول؛ ۳ – اکسا – ۱ و ۵ – پنتان دی اُل؛ دی هیدروکسی دی اتیلن اتر
• فرمول شیمیایی: C4H10O3
• جرم مولی: ۱۰۶٫۱۲ گرم بر مول
• دانسیته: ۱٫۱۱۸ گرم بر سانتی متر مکعب
• ویسکوزیته: ۰٫۸ میلی متر جیوه
• نقطه ذوب: ۱۰٫۴۵- درجه سانتی گراد
• نقطه جوش: حدود ۲۴۴ تا ۲۴۵ درجه سانتی گراد
• نقطه اشتعال پذیری: ۲۲۷ درجه سانتی گراد
• ترکیبات مشابه: اتیلن گلایکول، تری اتیلن گلیکول
کاربردهای DEG
مهم ترین موارد کاربردی دی اتیلن گلیکول را به صورت زیر معرفی می کنیم:
• استفاده به عنوان ماده اولیه برای تهیه و تولید رزین های پلی استر اشباع، غیر اشباع، رزین های پلی اورتان و پلاستیک ها
• دی اتیلن گلیکول برای سنتز برخی ترکیبات آلی
• کاربرد به عنوان یک حلال مناسب در صنایع رنگ، رزین، روغن و …
• DEG در تولید محصولات بهداشتی و آرایشی
• تهیه انواع کرم ها، لوسیون ها و دئودورانت ها
• تولید روان کننده های صنعتی (دارای ویژگی ضد انجماد)
• آب زدایی از گاز
• تولید پلاستی سایزرها برای صنعت کاغذسازی (DEG خاصیت جذب رطوبت دارد)
• کاربرد DEG در صنایع تولید انواع چسب (DEG خاصیت جذب رطوبت دارد)
• صنایع انواع رنگ و پوشش (DEG خاصیت جذب رطوبت دارد – تثبیت کننده رنگ و جوهر)
• کاربرد دی اتیلن گلایکول به عنوان یک حلال آلی برای استخراج و جداسازی ترکیبات هیدروکربنی پارافینی و آروماتیک
• نقش DEG مانند یک حدواسط در تهیه رزین های پلی استر، کف پلی اورتان، پلی اورتان ترموپلاستیک، ترکیبات امولسیفایر و …. .
اطلاعات ایمنی و شرایط نگهداری
طبق برگه اطلاعات ایمنی و شیمیایی حلال دی اتیلن گلایکول، توجه به موارد زیر برای فروشندگان و مصرف کنندگان این ترکیب، ضرورت دارد:
• انبارهای محل نگهداری و ذخیره مخازن و بسته های حاوی این حلال باید خشک و خنک بوده و به دور از منابع تولید حرارت یا جرقه باشد.
• انبار باید به سیستم تهویه بسیار قوی مجهز باشد.
• کارگران باید هنگام کار با دی اتیلن گلیکول حتماً از لباس کار، دستکش و ماسک ایمنی استفاده کنند.
• DEG جزو مواد شیمیایی خطرناک و سمی دسته بندی می شود.
• در اثر سوختن DEG، ترکیباتی نظیر کربن دی اکسید و کربن مونوکسید تولید می شوند.
• اگر پوست دست یا چشم ها با دی اتیلن گلیکول تماس پیدا کرد، علائمی مانند تحریک، سوزش و التهاب شدید ایجاد خواهد شد.
• مقدار بسیار زیاد DEG ممکن است باعث بروز مسمومیت های کبدی، کلیه ها و در نهایت منجر به مرگ افراد گردد.
• مخازن دی اتیلن گلیکول هرگز نباید در شرایط دمایی بالاتر از ۱۲۰ درجه انبار شوند.
